"Nie daj się wkręcić" to hasło kampanii prewencyjnej Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego inaugurowanej w 2019 roku, której celem jest wskazanie rolnikom zagrożeń wypadkowych związanych z użytkowaniem maszyn i urządzeń rolniczych, sposobów ich likwidowania, w konsekwencji zmniejszenie liczby wypadków z ich udziałem.

Tylko w zeszłym roku odnotowano 5 214 ww. zdarzeń, co stanowiło 37% wszystkich zgłoszonych w całym okresie sprawozdawczym. Największą liczbę wypadków stwierdzono podczas: obsługi ciągników rolniczych (22,1%); maszyn, urządzeń do pozyskiwania i obróbki drewna, w tym pilarek tarczowych i łańcuchowych (18,7%), środków transportowych – przyczep, wozów konnych, samochodów dostawczych itp. (15,4%) oraz maszyn i urządzeń do zbioru ziemiopłodów (7,4%). Według statystyk Kasy najczęściej rolnicy zostali poszkodowani wskutek wypadków z grup: pochwycenie, uderzenie przez ruchome części maszyn i urządzeń (30,8%) wszystkich wypadków z udziałem maszyn i urządzeń rolniczych; upadki osób (27,3%); inne zdarzenia [(zwichnięcia i skręcenia kończyn podczas wychodzenia i wchodzenia z maszyn rolniczych (13,3%)]; upadki przedmiotów, głównie w czasie agregowania maszyn do prac polowych z ciągnikami rolniczymi (11,2%); zetknięcie się z ostrymi narzędziami ręcznymi i innymi ostrymi przedmiotami (5,9%); przejechanie, uderzenie, pochwycenie przez środek transportu w ruchu (4,6%).

Winne zdecydowanej większości omawianych wypadków z udziałem maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji rolniczej są czynniki: organizacyjne, techniczne, a także nieprawidłowe postępowanie człowieka. Z analiz Kasy wynika, że w wielu przypadkach okoliczności i przyczyny wypadków są podobne, a w większości były to:

• niestosowanie się do instrukcji obsługi maszyn i urządzeń, dokonywanie napraw we własnym zakresie (np. z uwagi na koszty);
• wykonywanie czynności bez usunięcia zagrożenia (np. niewyłączenie maszyny lub zasilania), niewłaściwe operowanie kończynami w strefie zagrożenia;
• brak niezbędnego przeszkolenia i doświadczenia obsługującego; 
• niestosowanie odzieży roboczej i środków ochrony indywidualnej;
• nieprawidłowy sposób wchodzenia i schodzenia z maszyn rolniczych, przyczep i wozów;
• niewłaściwe uchwycenie, trzymanie narzędzi, środków i przedmiotów pracy;
• lekceważenie zagrożeń przez rolników przy pozornie łatwych czynnościach;
• stosowanie niewłaściwego obuwia;
• wykorzystywanie maszyn i urządzeń niezgodnie z ich przeznaczeniem;
• zły stan psychofizyczny osoby wykonującej pracę (w tym stan po spożyciu alkoholu, środków odurzających, choroba).

Przyczyną wypadków z udziałem maszyn i urządzeń był także zły stan techniczny maszyn i urządzeń rolniczych: brak napraw i konserwacji, brak właściwych osłon i zabezpieczeń ruchomych części, stosowanie materiałów zastępczych przy naprawach, a także eksploatacja tzw. domowych samoróbek oraz zły stan nawierzchni podwórzy i ciągów komunikacyjnych.

Statystyki KRUS – za każdą z tych cyfr kryje się ludzkie życie, które jest bezcenne. Śmierć to niepowetowana strata dla rodziny i bliskich, a trwałe kalectwo - ludzka tragedia. Rolnik podczas pracy z maszynami i urządzeniami rolniczymi musi być skoncentrowany na wykonywanym zadaniu i wykorzystywać maszyny zgodnie z ich przeznaczeniem i zasadami podanymi w instrukcji obsługi.

Rolniku! Nie daj się wkręcić w statystyki KRUS! Pamiętaj:

• dbaj o park maszynowy (kompletność wyposażenia, konserwacje sprzętu, nie demontuj osłon i zabezpieczeń zainstalowanych przez producenta maszyny);
• korzystaj z maszyn i urządzeń zgodnie z ich przeznaczeniem – stosuj się do instrukcji i symboli ostrzegawczych;
• obsługę maszyn i urządzeń powierzaj wyłącznie osobom dorosłym, zdrowym, posiadającym wymagane przeszkolenie i uprawnienia;
• przed uruchomieniem maszyny upewnij się, że nikomu nie zagraża niebezpieczeństwo;
• zabezpiecz maszyny i urządzenia w czasie postoju przed niekontrolowanym przemieszczeniem lub stoczeniem (zachowaj bezpieczną odległość od pracującej maszyny),
• właściwie zabezpieczaj ładunki podczas transportu przed ich upadkiem;
• przed przystąpieniem do regulacji bądź usuwania awarii wyłącz napęd i upewnij się, że maszyna jest unieruchomiona;
• przed rozpoczęciem pracy w zespole uzgodnij zasady porozumiewania się (sygnalizuj innym swoje zamiary);
• stosuj odpowiednie obuwie, odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej;
• powstrzymaj się od pracy w przypadku złego stanu psychofizycznego;
• przestrzegaj zasad ruchu drogowego, poruszając się po drogach publicznych (pamiętaj o właściwym oświetleniu i oznakowaniu maszyn).

Zapoznaj się też z listą kontrolną, przy pomocy której można kompleksowo zidentyfikować potencjalne źródła zagrożeń występujących w gospodarstwie, podczas pracy z maszynami. Określenie nieprawidłowości w środowisku pracy i życia rolnika, a następnie ich likwidowanie, to dobry początek w dążeniu do zadbania o bezpieczeństwo Twoje i Twoich bliskich.

Broszury prewencyjne

Bezpieczna obsługa maszyn i urządzeń w gospodarstwie rolnym

Bezpieczne pozyskiwanie drewna na potrzeby gospodarstwa rolnego

Oddziaływanie KRUS na rzecz właściwej produkcji i dystrybucji środków stosowanych w rolnictwie oraz sprzętu i odzieży ochronnej

Znak Bezpieczeństwa

Wyroby oznaczone Znakiem Bezpieczeństwa KRUS

Wyrób zwiększający bezpieczeństwo pracy w gospodarstwie rolnym

Zestawienie wyrobów zwiększających bezpieczeństwo pracy w gospodarstwie rolnym

Filmy

Rolniku, nie daj się wkręcić

Polska za miastem

Ciągniki rolnicze/kombajn

Maszyny i narzędzia

Prąd, urządzenia elektryczne, pilarki

Ostre narzędzia rolnicze - praca z nimi i przechowywanie

Odzież robocza i ochronna

Bezpieczne gospodarstwo rolne, czyli jakie?

Artykuły z zakładki Aktualności prewencyjne

Łatwiej wejść niż zejść - upadki z ciągników przyczep i maszyn rolniczych

Jak bezpiecznie posługiwać się pilarką łańcuchową

Czy warto zainwestować w obuwie robocze

Lista kontrolna ocena gospodarstwa rolnego pod kątem zagrożeń przyczyniających się do zaistnienia wypadków z udziałem maszyn i urządzeń rolniczych